Geleneksel “9-5” çalışma düzeninin dışına çıkan esnek çalışma modelleri (uzaktan çalışma, hibrit çalışma, esnek saatler vb.), günümüzde birçok işletme ve çalışan için cazip hale gelmiştir. Teknolojinin gelişmesi, değişen beklentiler ve son dönemdeki global olaylar, esnek çalışmayı bir seçenek olmaktan çıkarıp birçok sektörde yeni norm haline getirmiştir. Esnek çalışma sunduğu avantajlarla birlikte, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından da yeni dikkat edilmesi gerekenleri beraberinde getirmektedir.

Esnek Çalışma Nedir ve Neden Yaygınlaşıyor?

Esnek çalışma, çalışanların işlerini nerede, ne zaman veya ne kadar süreyle yapacakları konusunda daha fazla kontrole sahip olduğu düzenlemelerdir. Bu, tamamen evden çalışmayı, haftanın belirli günleri ofisten belirli günleri evden çalışmayı (hibrit), günlük çalışma saatlerinin başlangıç ve bitişini ayarlamayı veya haftalık çalışma süresini daha az güne sıkıştırmayı içerebilir.

Esnekliğin yaygınlaşmasının nedenleri arasında artan çalışan memnuniyeti, yetenek havuzunun genişlemesi, ofis giderlerinden tasarruf ve iş-yaşam dengesinin potansiyel olarak iyileşmesi sayılabilir.

Esnek Çalışmanın İSG Boyutu: Karşılaşılabilecek Riskler

Esnek çalışma ortamları, geleneksel işyerlerinden farklı İSG riskleri barındırabilir:

1. Ergonomik Riskler: Ev ortamında standart ofis mobilyaları ve ekipmanlarının olmaması, uygun olmayan sandalye, masa veya ekran yüksekliği gibi faktörler kas ve iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir.
2. Fiziksel Sağlık Riskleri: Ofis içindeki hareketliliğin (toplantılara gitmek, mutfağa yürümek vb.) azalması, daha sedanter bir yaşam tarzına neden olabilir.
3. Psikososyal Riskler: Sosyal izolasyon, ekip bağının zayıflaması, iş ve özel yaşam sınırlarının belirsizleşmesi, sürekli “açık” olma baskısı, yönetim eksikliği veya aşırı kontrol, tükenmişlik sendromu gibi psikolojik ve sosyal riskleri artırabilir.
4. Çalışma Ortamı Güvenliği: Evdeki elektrik tesisatının uygunsuzluğu, kayma/takılma tehlikeleri, yetersiz aydınlatma veya havalandırma gibi fiziksel ortam riskleri göz ardı edilebilir.
5. Çalışma Süresi ve İş Yükü: Çalışma saatlerinin takibinde yaşanan zorluklar, iş yükünün dengesiz dağılımı veya “hep ulaşılabilir” olma beklentisi, fazla mesaiye ve strese neden olabilir.
6. Ekipman Güvenliği: Çalışanların kendi ekipmanlarını kullanması durumunda, bu ekipmanların güvenlik standartlarına uygun olup olmadığı veya periyodik bakımlarının yapılıp yapılmadığı belirsiz olabilir.

İşveren ve Çalışan Sorumlulukları

Esnek çalışma modellerinde de iş sağlığı ve güvenliği sorumluluğu devam eder. 6331 Sayılı Kanun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde:

• İşverenler; esnek çalışma düzeninin getirdiği riskleri değerlendirmek, çalışanları bu riskler hakkında bilgilendirmek, gerekli eğitimleri sağlamak, güvenli çalışma ortamı için destek olmak (gerekiyorsa ergonomik ekipman sağlamak) ve çalışanların sağlık gözetimini sürdürmekle yükümlüdür.
• Çalışanlar ise; işverenin İSG ile ilgili talimatlarına uymak, risk oluşturabilecek durumları bildirmek ve kendi sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atmayacak şekilde çalışmakla sorumludur.

Güvenli Esnek Çalışma İçin Alınması Gereken Önlemler

Esnek çalışmanın risklerini yönetmek hem işveren hem de çalışanın ortak çabasını gerektirir:

• İşverenler İçin:
  • Esnek çalışma risklerine özel risk değerlendirmesi yapın.
  • Ergonomik çalışma prensipleri hakkında eğitim ve rehberlik sunun.
  • Çalışanların çalışma alanlarını ergonomik olarak düzenlemeleri için destek (bilgi veya maddi destek) sağlayın.
  • Net çalışma saatleri ve “bağlantıyı kesme” politikaları oluşturun.
  • Psikososyal riskleri yönetmek için düzenli iletişim ve destek mekanizmaları kurun.
  • Uzaktan çalışacak personelin ev ortamındaki temel güvenlik kontrollerini yapması için bilgilendirme yapın.
• Çalışanlar İçin:
  • Mümkünse ergonomik bir çalışma alanı oluşturun (uygun sandalye, masa, ekran yüksekliği).
  • Düzenli aralıklarla mola verin ve fiziksel aktivite yapın.
  • İş ve özel yaşam sınırlarını netleştirin.
  • Çalışma saatlerinizi yönetin ve gerekmedikçe sürekli ulaşılabilir olmayın.
  • İşyerindeki güvenlik kurallarını ev ortamınızda da uygulamaya özen gösterin.
  • Kendinizi izole hissettiğinizde veya strese girdiğinizde iletişim kurun.

Mir OSGB Esnek Çalışma İSG Süreçlerinde Destekçiniz

Esnek çalışma modellerine geçerken veya bu modelleri sürdürürken İSG süreçlerini etkin yönetmek karmaşık olabilir. Mir OSGB olarak, işyerinize özel esnek çalışma düzenlerinin risk değerlendirmesini yapmak, çalışanlarınıza ergonomi ve psikososyal sağlık konularında bilinçlendirme eğitimleri vermek, yasal uyumluluğunuzu sağlamak ve güvenli esnek çalışma politikaları oluşturmanız için uzman desteği sunuyoruz.

Sonuç

Esnek çalışma sistemleri, iş dünyasının geleceğinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu değişimi benimserken, iş sağlığı ve güvenliğini göz ardı etmemek büyük önem taşır. Riskleri doğru belirleyerek, gerekli önlemleri alarak ve işveren-çalışan işbirliğini güçlendirerek esnek çalışmayı herkes için daha güvenli ve sürdürülebilir hale getirebiliriz. Güvenli esnek çalışma ortamları için profesyonel destek almak üzere Mir OSGB ile iletişime geçebilirsiniz.